Türkiye’den Dünya Buğday Üretimine Önemli Katkı
Uluslararası Buğday Genomu Konsorsiyumu (IWGSC) ve Buğday Girişimi, Buğday dane ve protein kalitesini belirleyen 5D buğday kromozomunun referans dizisinin oluşturulması için Türkiye'den fon alındığını açıkladı.
Önümüzdeki iki yıl içinde Sabancı Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Laboratuarı başkanı Hikmet Budak'ın öncülüğündeki bir ekip tarafından, 5D kromozomunun her iki kolunun referans dizilerinin oluşturulması amacıyla TÜBİTAK ve T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanan iki hibe desteğiyle oluşturulacak.
Türkiye’nin Buğday Konsorsiyumuna katkısı ile ekmeklik buğdayın 21 kromozomunun her biri için kaliteli birer referans dizi çıkarılıp yetiştiricilere üretim programını hızlandıracak ve verimi, sürdürülebilirliği daha yüksek yeni nesil buğday çeşitlerini sunacak kaliteli araçlar temin edilmesini sağlayacak yeni bir adım atılmış oldu.
Projenin tamamlanması durumunda dünya tarımı açısından oldukça önemli sonuçlar bekleniyor. Proje sonunda, buğday bitkisinin genom organizasyonu ve 5D kromozomunun taşıdığı önemli genlerin bulunması amaçlanıyor. Böylece bu genleri günümüzde yaygın olarak kullanılan buğday çeşitlerine GDO olmadan genomik çalışmalar yardımı ile yani farklı türlere ait genomların tüm yapısal ve işlevsel yönlerini inceleyerek aktarmak mümkün olacak.
Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Laboratuarı Başkanı Hikmet Budak'ın öncülüğündeki ekip bu çalışma ile, Türkiye için önemli bir besin kaynağı olan buğdayın 5D kromozomuna ait DNA dizilemesinin yapılması, genetik çalışmalarının tamamlanması ve son olarak da genomik ile yeni buğday çeşitlerinin geliştirilmesini hedefliyor.
Hikmet Budak, konuyla ilgili şöyle konuştu: "Buğday Türkiye'nin en önemli ekinlerinden biridir ve modern buğdayın kökeni de bu topraklardadır. 5D kromozomunun referans dizisinin çıkarılması, gerek araştırmacılar gerekse yetiriciler için önemli bir kaynak olacaktır. TÜBİTAK ve aynı zamanda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı destekleri ile 5D kromozomunun dizisinin çıkarılmasının genomikle desteklenen yetiştiriciliğin iyileştirilmesindeki etkilerinin bilincinde olduklarını göstermişlerdir." dedi.
Buğday kromozomlarının survey sekanslanmasında da yer alan Hikmet Budak’ın araştırma çıktıları Uluslarası Buğday Genome Sekanslama (İWGSC) ile birlikte Science Dergisi’nde 2014 yılında yayınlanmıştır.
Dünyanın en çok yetiştirilen tahılı buğday
İnsan nüfusunun %35'inden fazlasının da temel besinidir. Dünya nüfusunun 2050'de 9,6 milyara ulaşacağı düşünüldüğünde, Gıda ve Tarım Örgütü buğday talebinin %60 artacağını öngörmektedir. Biyolojik çeşitliliğin korunması bakımından tarım arazilerinin daralması, su ve besin kaynaklarının azalması nedeniyle bu artışın halihazırda ekili alanlarda ekin ve özelliklerin iyileştirilmesi yoluyla elde edilmesi şarttır. Kaliteli bir referans genom dizisi de bu amaca ulaşılmasına büyük katkıda bulunacaktır.